Eğriçimen Yaylası ve Dumanlı Baba

Eski zamanlarda insanların tarihi kimliklerine bakıldığında konargöçer bir hayat tarzı benimsediklerini görüyoruz. Bu sebeple toplulukların kış mevsiminde hayatlarını sürdürdükleri alanlar farklı, yaz mevsiminde özellikle hayvanlarına otlak bulma adına göçtükleri yerler ise farklı yerler. Yaz mevsiminde hayatı devam ettirmek için kullanılan, genel olarak düzlük alanlardan oluşan deniz seviyesinden yüksek etrafı ormanlarla kaplı ve bol su kaynaklarına sahip bu alanlar kültürümüzde yayla diye tanımlanmaktadır. Ülkemizin birçok noktasında yaylalar bulunmakla birlikte genel olarak yayla kültürü Karadeniz Bölgesi’nde daha yaygın bir şekilde gözlemlediğimiz bir yaşam biçimi. Yayla kültürü, yüzyıllardır süregelen bir yaşam biçimidir aslında. Özellikle yaz aylarında sahil kesimlerinin sıcak ve nemli havasından bunalan insanlar, serin yaylalara çıkarak hem rahatlar hem de tabiatın tadını çıkarır. Bu kültür, sadece bir turizm faaliyeti olmanın ötesinde, bölge halkının geleneksel yaşamının bir parçasıdır.

Hiç şüphesiz yayla hayatı, şehir hayatının stresinden uzaklaşmak, tabiatla iç içe olmak ve temiz hava solumak için ideal bir seçenektir. Karadeniz’in yaylalarını bir kısmını gezip dolaştım. İnsana inanılmaz bir ferahlık ve huzur veren yayların bazılarını bugün maalesef vahşice yapılaşmanın kurbanı etmişiz. Ancak yine de temiz havası, bol su kaynakları, etrafındaki bol çeşitli florası ile hala cazibe merkezi yaylalar. Bugün size bu yaylarımızdan birine götüreceğim. Aynı zaman da bu yayla yolu üzerindeki bulutlu dağların arkasında var olduğu anlatılan Dumanlı Baba’dan bahsedeceğim.

Bahsedeceğim yayla Karadeniz ile Orta Anadolu’yu birbirine bağlayan bir nokta da Sivas ilinin Koyulhisar ilçesi halkının kullandığı yayla olarak bilinen bu yerin adı Eğriçimen Yaylası. Ormanlar içinde yer alan Eğriçimen Yaylası güney batından kuzeybatıya doğru uzanan bir vadi içerisinde, çam ormanları ile kaplı, çok sayıda su kaynağını ve yeşilin her tonunu içinde barındıran bir yer. Her mevsim farklı bir güzelliğe bürünen Eğriçimen Yaylası’na Koyulhisar Sugözü köyünden olan Selami Altuntaş ile gittik. Çok keyif aldığım ve güzel bir gün geçirdiğim bu yayla Karadeniz’deki bazı yaylalar gibi aşırı bir yapılaşma kurbanı olmamış. Yayla adeta bir Anadolu köyü niteliğinde, yaylanın ortasında bir göl ve sosyal tesis var. İnsanların burada piknik yapmasını sağlayacak alanlar oluşturulmuş. Şehir merkezinde hava sıcak olmasına rağmen yaylada hava oldukça serin idi. Tabiat severler tarafından Trabzon'da bulunan Ayder Yaylası'na benzetilen Eğriçimen Yaylası’nda Şaşalağan Boğazı ile Yedigözlerden çıkan su kaynakları birleşerek bir dere oluşturmakta ve yaylanın ortasından geçerek güzel bir görüntü ortaya koyuyor. Genelde yaz aylarında yaşamın olduğu yaylalar bölgenin akciğeri gibidir.  

Sivas’ın Karadeniz iklim ve coğrafi bölgesine düşen Koyulhisar ilçesi ilin en kuzeyinde yer almakta, bu sebeple de iklimi ve coğrafik yapısı çok farklıdır. Koyulhisar ilçe merkezinde Ordu Mesudiye istikametine doğru yol alırken Eğriçimen Yaylası sol tarafta kalıyor. Yolun tam karşısında yer alan dağlara baktığınız da bulutların kümelendiği bir yer gözünüze çarpıyor. Karadeniz bölgesinde bulutlar genel olarak duman olarak tanımlanmakta. Dumanlı bölge diye anlatıla gelen yerde bir zatın türbesinin bulunduğunu söyleyen rehberim ve yol arkadaşım Selami Altuntaş buradaki zatın üzerinde dumanlar hiç eksik olmadığı için halk arasında Dumanlı Baba olarak anıla geldiğini ifade etti. Kimdir bu zat diye kısa bir araştırma yaptım. Tespit edebildiğim kadarıyla da sizlere tanıtmaya gayret edeceğim.  

Dumanlı Baba yatırı olarak bilinen yer Koyulhisar ilçesinin kuzeyinde on iki-on üç kilometre kuzeye doğru gidildiğinde adı ile maruf Dumanlıca Tepesi’ndedir. Burası kayaların üzerinde, etrafı taş duvarlarla çevrili bir yerdir. Efsanelere göre farklı zaman dilimlerinde yaşadığı düşünülen Duman Baba, 1071 Malazgirt zaferinden sonra buralara kadar uzanan ilk Türk ordusunun kumandanı imiş. Bazılarına göre de İslam ordularının öncü komutanı. Bir diğer anlatıma göre ise Hacı Bektaş Veli''nin müridi olduğu ve 1243 Kösedağ Savaşı’nda Selçuklu ordusu, Moğollara yenilince, geriye çekilen askerlerin kumandanı olan Duman Baba, türbesinin bulunduğu yere kadar mücadele etmiş ve burada şehit düşmüştür. Şehadetinden sonra da buraya defnedilmiştir.

Hepinizin de bildiği gibi efsane, ya da söylence hem anlatıcı hem de dinleyiciler tarafından insanlık tarihinde yer aldığına inanılan veya öyleymiş gibi algılanan insan eylemlerinin yer aldığı bir folklorik anlatım türüdür. Duman Baba içinde bu tarz farklı anlatımlara yer verilmiştir. Tarihte böyle bir kişi yaşamış mıdır? Yaşadıysa nasıl bir kişiliktir bu minvalde çok bir bilgi aslında bulunmamakta. Her ne kadar bir efsane olarak anlatılsa da veya böyle bir kişi gerçekten var olmuş ve yaşamışsa da bölge de bulunan bazı insanlar tarafından yaşandığı ifade edilen olağanüstü durumlar da zuhur etmiştir. Bölge de yaşayan halkın büyüklerinden işittiği bilgilerden yaptığı anlatımlara göre; “Rus orduları Çardaklı’ya kadar gelmiş. İşte o günlerde Dumanlıca Tepesinden bir nur direklenmiş ve ardı arkası kesilmeyen patlamalar meydana gelmiş.” İnanışa göre Duman Baba darda kalan askerlerimize böylece yardım etmiş. Tabi anlatılan buna benzer durumlar gerçekte olabilir sadece bir efsaneden ibarette. Ancak bir gerçek var ki Dumanlı Baba diye anlatıla gelen zatın yatırının olduğu bölge de duman yani bulutlar hiçbir zaman eksik olmadığı. 

Ordu’nun Mesudiye ilçesi ile Sivas’ın Koyulhisar ilçesi sınırındaki Duman Baba Türbesine halk tarafından ilgi yıllardır sürüyor. Burada böyle bir zatın varlığını duyan buraya koşup geliyor. Duman Baba Türbesinin bulunduğu tepeye gelenler yörenin muhteşem manzarası ile karşılaşıyor. Buraya ziyaret yapmak için gelen insanlar olduğu gibi muhteşem manzarası dolayısıyla piknik yapmaya da gelenler oluyor. Her ne düşünce ile gelinir se gelinsin görülmeyi hak eden muhteşem güzellikte yerler.

Ülkemizin kültürel zenginliklerinden biri sayılan Dumanlı Baba ile temiz havası, ormanı, huzur veren ortamı ve soğuk suyuyla 500 yıldır kullanıla gelen Eğriçimen Yaylası’nı tanımamı ve görmemi sağlayan Selami Altuntaş kardeşime sonsuz teşekkürler.