Fedakâr Görünümlü Benciller
Önce birkaç not:
Bu yazı tüm fedakârları kapsamaz
Bencillik bir yergi olarak kullanılmamıştır
Bu yazı, basit bir farklı bakış açısı vakasıdır
Günümüzde fedakârlık kutsanır, bencillik aşağılanır. Fedakârlık istenen, hoşa giden bir davranıştır. Fedakârlar parmakla gösterilir, sözle övülür.
Böylece fedakârlık insan için hedef haline gelir. Fedakârlığı başarıya benzetebiliriz. Aynı başarı gibi fedakârlık da insanlar için öznel bir hedeftir.
Ama her fedakârlık, gerçekten fedakârlık mıdır?
Bir diyalog:
-Bak sana ne yaptım
-Yok onu yemeyeceğim
-Ben senin için neler yapıyorum, sen elinin tersiyle itiyorsun
-Ama ben onu istemiyordum ki!
-Ne yapsam yaranamıyorum...
Yukarıdakine benzer diyalogları yaşamıyor muyuz? Bu diyaloglarda suçlu doğrudan kendisine yapılan iyiliği ret eden kişi olur. Dışarıdan görenler, diğeri için bir şeyler yapan kişiyi fedakâr olarak tanımlar. Diğeri ise artık nankör, bencil vb olur.
Beni benden çok düşünmek
Bir başka diyalog:
-Tüm gün temizlik yaptım
-Ne gerek vardı o kadar temizliğe?
-Bir teşekkür edeceğine bunu mu diyorsun? Siz rahat edin diye tüm gün canım çıktı
-Ya bana dokunmuyordu ki!
-Oğlum bak annen kendinden çok sizi düşünüyor, öyle konuşma
Bir kişiyi, o kişiden çok düşünmek fedakârlık mıdır? Bazı durumlarda evet. Ama çoğu durumda, onun adına düşünmek, aslında bizim en iyiyi bildiğimiz iddiasıdır. "Onun düşündüğü değil, benim düşündüğüm doğru" demektir.
Bir başka deyişle "ben ne düşünürsem doğru, sen ne düşünürsen yanlış!" iddiasıdır. Hal böyle olunca karşıdaki kişide direnç oluşur ve ona söylenenleri ret eder. İşte o noktada "fedakâr" kişi kahraman, diğeri bencildir. Aslında buradaki bencil, fedakâr olandır.
Biraz provokatif olacak ama hep başkalarını düşünen kişilerde aslında inceden "hep benim dediğim olsun" tavrı yok mudur?
Bencillik derken ağırlıklı olarak benmerkezciliği kast ettiğimi de belirtmek isterim. Herkes benmerkezcidir ama bazıları biraz daha fazla! Benmerkezciliğin hoş görülmediği durumlarda, bunu fedakârlığa yamamak ise bir tür kısa devredir.
Lütfen, beni benden çok düşünmeyin...
Bu tür "fedakârlıklar", hem "fedakâr" olanlar hem de "fedakârlığa uğrayanları" tüketir. Fedakâr olan kendini yıpratır, anlaşılmazlığın verdiği derin karanlık kuyu içinde acıya düşer.
"Fedakârlığa uğrayan" ise ya bencillik yaftası altında ezilir, ya da karşı atağa geçer. "Fedakârlığa" karşı "fedakârlık" yaratır. Kendinden başak bir kendi yaratır. İşte belki o noktada artık bencilleşmiştir.
İlişkilerde bir kör düğüm yaşanır. Sorun fedakârlık veya bencillik olmadığı için iki kişi birbiriyle anlaşmakta zorluk çeker. Tartışmalar anlamsız ve boş hale gelir. Böyle bir tartışmanın zemini "ben" olmadığı sürece anlaşma ve anlaşılma, çözme ve çözülme olamaz.
Fedakârlık karşılıksız mıdır?
Her "fedakâr", fedakârlığının karşılıksız olduğunu iddia eder. Çünkü karşılıklı olduğunu itiraf edecek olursa, kendisiyle ve benmerkezciliğiyle yüzleşmek zorunda kalacaktır.
Ne zaman ki, "fedakâr" kişiyi hayal kırıklığına uğratacak bir olay yaşanır, işte o zaman "fedakâr" karşılık beklediğini fark eder. Fedakârın fedakârlık beklediği "bencilin" bu davranışı, hayal kırıklığı ve öfke yaratır.
Bana göre bu öfke bencillikle suçlanan kişiye değil, fedakârın kendisine olan öfkesidir. Bu öfke fedakârın, o kadar fedakâr olmadığının ve karşılık beklediğinin kendisinin farkına varmasıdır. Öfke bu noktada ortaya çıkar...
Hesap çok basittir: O kadar vermezsen, o kadar beklemezsin, o kadar üzülmezsin.
Ancak bu basit hesabı "ne kadar alacaksan, o kadar vereceksin" şeklinde okumamak lazım. Fedakârlık da, almanın ve vermenin hesabı yoktur. Bu basit hesap zaten gerçek fedakârlar için de değildir.
Belki geldiğimiz bu virajda "gerçek fedakârlığı" da sorgulamak gerekiyor. Karşılık beklemeden veren kişi de mutludur. Vermenin mutluluğunu yaşar. Ya da mutlu olmak için vermiştir. Yani sonuçta her şey yine "ben" içindir.
Bu virajda karşımıza çıkan tabelada yazanlar ise bizi rahatlatır: "Herkes kendisi için bir şey yapmaz mı zaten? Bu kadarı da olsun..."
Son söz
Fedakârlık bencillik midir, yoksa benciller de aslında fedakâr mıdır? Bunu da siz düşünün...
Sevgi ile kalın...