Simetri
“Bir estetik kuramı olmazsa, edebiyat kuramı olmaz. Bir estetik kuramımız var mı?” Gökdemir İhsan.TRT2
Güzel bir soru.
Kuram: Teori;
Sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü. TDK
Simetri için: Bakışım, yansıma...
Estetik için ise, güzellik ve sanatın tadı denilir.
Yine TRT2’de sayın Prof. Dr. Teoman Duralı tevafukken Avrupa sanatı için:
“Estetik, eski Yunan’da simetri (bakışım) üzerinedir.
Bu yaklaşım rönesanstan itibaren Avrupa sanatında da baş tacı edilecektir. Mimaride simetri, musikide ahenk gibi.
Geometrik (simetrik) düşünce yeniçağda tavan yapmıştır. Eski Yunan taklidi olan (Merkez) kültürleri geometriktir. Paris parkları dahi (sıkıcı derecede) geometriktir. Düzensizliğe yer yoktur...”dediler.
Simetri Avrupa’ya ait sayılır mı?
Demek, geometrik düzen bazen nahoş gelebiliyor.
Doğada ise, bilim ve sanata esin kaynağı simetrik denebilecek eserler var malum: İnsan, bitki, hayvan, yapraklar, kelebekler gibi...
Doğanın; yaprak, yüz ve parmaklarımızda olduğu gibi parmak izi gibi farkları da var.
Fakat tam geometrik simetrik olmayan doğal güzellikler insana mutluluk ve sevinç veriyor.
Kutsal kitabımız ile ilgili de yansıma; tevafuklu hat, çift yaratılış(süper simetri) matematik sırları gibi pek çok açılardan inceleyen çok değerli çalışmalar yayınlanmıştır. ra.
Öyleyse, Simetri, başkalarına değil bize ait estetik kuramın, kendi güzelimizi tespitin somut anahtarlarından biri sayılabilir.
Allah bilir, en iyi sanatçı da O masum kelebeğin öteki kanadı gibi simetrik olabilendir.
Anladım işi, sanat Allah'ı aramakmış;
Marifet bu, gerisi yalnız çelik-çomakmış...
Necip Fazıl Kısakürek ra.