Kur’an-ı Kerim Ve Sünnet İlişkisi
Sünnet, Allah Resulü ve O'nun ashabının yaşadığı çağdan günümüze kadar, Kur’an-ı Kerim’in yanında korunup kollanan ve her asırda Müslümanların büyük çoğunluğunun kabullenip hemen her meselede müracaat ettiği ilâhî bir kaynak olarak karşımıza çıkar. Allah ve Resulü’nün koyduğu hükümlerde ikinci esas kabul edilen sünnet, dinin anlaşılması ve yaşanması açısından Kur’an’ın tamamlayıcısıdır. Kur’an’da yer almayan bazı hükümler, Peygamberimizin sünnetleri aracılığıyla dinî hayatın düzenlenmesine katkıda bulunmuştur.
Kur’an-ı Kerîm'de şöyle buyrulur:
“Allah ve Resulü bir iş hakkında hüküm verdikleri zaman, hiçbir mü’min erkek ve hiçbir mü’min kadın için kendi işleri konusunda tercih kullanma hakları yoktur. Kim Allah’a ve Resulüne karşı gelirse şüphesiz ki o apaçık bir şekilde sapmıştır.” (Ahzâb, 36)
“Hayır! Rabbine ant olsun ki onlar, aralarında çıkan çekişmeli işlerde seni hakem yapıp, sonra da verdiğin hükme içlerinde hiçbir sıkıntı duymaksızın, tam bir teslimiyetle boyun eğmedikçe iman etmiş olmazlar.” (Nisâ, 65)
“Artık onun emrine muhalefet edenler, başlarına bir belânın gelmesinden veya elem dolu bir azaba uğramaktan sakınsınlar.” (Nûr, 63)
Sünnet, Kur’an’ın müphem (açık ve kesin olarak bilinmeyen) kısımlarını tefsir eder; mücmel (anlamı kapalı ve açıklayıcı gerektiren) yerlerini tafsîl eder; mutlak hükümlerini takyîd eder ve âmm (genel anlamlı) ifadelerini tahsîs eder. Bu yönleriyle sünnet, Kur’an’la adeta bütünleşmiş bir yapıdadır.
Kur’an-ı Kerim’de zikredilmeyen, ancak Peygamberimiz tarafından açıklanan bazı dini hükümler şu şekilde özetlenebilir:
Namazların kılınış şekli ve rükünleri: Kur’an’da namazın farz olduğu bildirilmiş, ancak nasıl kılınacağı açıklanmamıştır. Namazın rekat sayıları, rükû ve secde gibi detaylar Peygamberimizin uygulamalarıyla belirlenmiştir.
Zekât nisabı ve miktarları: Kur’an zekâtı emreder, fakat oranları Peygamberimiz belirlemiştir. Altın, gümüş, tarım ürünleri ve ticaret mallarından ne kadar zekât verileceği sünnetle tespit edilmiştir.
Cuma ve bayram namazları: Kur’an’da Cuma namazı emredilmiş, ancak hutbe ve kılınış biçimi Peygamberimizin sünnetiyle açıklanmıştır.
Hac ibadeti: Kur’an hac ibadetini emretmiş, fakat ihram, tavaf, sa’y gibi uygulama detaylarını Peygamberimiz bizzat göstermiştir.
Evlilik ve boşanma: Kur’an genel hükümleri bildirirken, mehir, iddet süresi gibi detayları sünnet açıklamıştır.
Helal ve haram konuları: Kur’an genel sınırları koyar, ancak hangi hayvanların etinin yenip yenmeyeceği gibi hususlar Peygamberimizin sünnetiyle açıklığa kavuşmuştur.
Cezai hükümler: Hırsızlık, zina gibi suçlara dair cezalar, Peygamberimizin uygulamalarıyla belirlenmiştir.
Giyim ve ahlaki kurallar: Tesettür ve ahlaka dair genel ilkeler Kur’an’da yer alır; ancak günlük yaşamda uygulanış biçimleri Peygamberimizin hadisleriyle şekillenmiştir.
Ticaret ve borçlanma: Kur’an faizi yasaklar, dürüst ticareti teşvik eder. Ancak ticaretin ahlaki kuralları, hile ve aldatmanın yasaklanması gibi detaylar sünnetle belirlenmiştir.
Adab-ı muaşeret (görgü kuralları): Yemek yeme, selamlaşma, misafir ağırlama gibi sosyal davranışlarda Peygamber Efendimiz Müslümanlara örnek olmuştur.
Bu hükümler, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) sözleri ve fiilleriyle Müslümanların günlük yaşamını ve ibadetlerini şekillendiren temel rehberlerdir. Peygamberimizin en büyük amacı, Müslümanların hayatlarını düzenlemek ve ideal bir İslam toplumu oluşturmaktı. Bu nedenle sünnet, Kur’an’ın tamamlayıcısı kabul edilir ve İslam hukukunun (fıkhın) en önemli kaynaklarından biri olma özelliğini taşır.
Fahri SAĞLIK
Emekli Müftü
Anahtar kelimeler: Kur’an-ı Kerim ve sünnet ilişkisi, İslam hukuku, Peygamberimizin hadisleri, dini hükümler, Fahri Sağlık, sünnetin önemi, Kur’an’ın tamamlayıcısı, İslam fıkhı, dinî yaşam, İslami kaynaklar